प्रश्न

आ) भाशें गिन्यान

1. पातळी वाडप – उदक चडप

2. कामांक गुल्ल जावप – मन लावन काम करप

3. खूल्लून वचप – मुळासयत व्हांवन वचप

4. मागूस जावप – उसरां पिकप

5. पोटांक चिमटे काडप – उपाशीं रावप

6. दोळ्यांत दुकां दाटप – रडूंक येवप

इ) सकयल दिल्ल्या दरेका प्रश्नाची जाप 8 – 10 उतरांनी बरयात.

1.   पुराण शेत म्हळ्यार कितें  ?
जाप.  नोव्हेबर – डिसेंबर म्हयन्यांत पावसाचो नेट कमी जातकच न्हयच्या दोनूय तडीनी पावसांक व्हावन आयिल्ले फातर, रेव, चिखोल, कुसारे, लाकडां, बडयांनी भरिल्ली जमीन दिसूक लागता. ही जमीन शेत रोवपाखातीर तयार करुन ते जमनीत रोयिल्ले शेत म्हळ्यार पुराण शेत.

2. पुराण लावपाक खंयच्या म्हयन्यांत सुरू जाता  ?
जाप.  पुराण लावपाक डिसेंबर म्हन्याच्या शेवटाक सुरू जाता.

3. पुराण शेता गोंयच्या खंयच्या वाठारांत पळोवक मेळटात  ?
जाप. पुराण शेता गोंयच्या सत्तरी म्हालातले म्हादय न्हंयच्या तडीर आनी त्या वाठारांत   पळोवक मेळटात.

4. शितारी बांदपाक कसले सामान लागता  ?
जाप. शितारी बांदपाक खूट, देळे, आडी आनी झांडाचो हेर सामान लागता.

5.  सावजाक भुजोवपाक शेतकार कितें करतात  ?
जाप.  सावजाक भुजोवपाक शेतकार रातची वात पेटोवन शितारेक वा बुटांक हुमकळायतात. वरां वराच्या अंतरान ती वात जळना मुखार वयता तश्यो वातीत मदीं घाल्लयो फुगोटयो एक एक करुन पेटकच सावदांय भिवन पळ काडटात.

ई) सकयल दिल्ल्या दरेका प्रश्नाची जाप 40 – 45 उतरांनी बरयात.

1.  पुराण शेतीखातीर दर वर्सा जमीन कित्याक तयार करची पडटा  ?
जाप.  जशी हे शेताक मेळटा तशी पुराण शेत रोवपाक तयार केल्ली जमीन खंयच्या पुराणकाराक मेळटा. ती वर्सान वर्स तयार करची पडटा. पावसात ह्यो पुराणी हुवाराच्या उदकां पोदां बुडून गेल्लो आसतात. ह्या हुवाच्या उदकांन पुरणींत रेव, चाळचे गुडे, लाकडां बडयो आनी कुशार येवन पडटा. आदल्या वर्सा पुरणीक केल्लो तळ न्हयच्या हुवारान खलून वयता अश्या वेळार पुरणकाराक ती शेताखातीर तयार करची पडटा.

2.  भात घरांत पडटा म्हणसर पुराणकार कसली कसली कामां करतात  ?
जाप.  पुरणशेताचे काम एकल्याच्या हातचे न्हय ह्या कामाक घरच्या हेर मनशांचो आदार लागता. म्हयनो देड म्हयनो पुरणीत काम करुन पुरणकाराच्या कमराक बाग पडटा. पुरणीची जमीन तयार करपाक लेगीत म्हयनोभर वावुरचें पडटा. निमाणेकडेन शितारी बादतात. ती बादून जातकच एके कुशीत घाल्लो तरवो कुपळून पुराण रोपून काडटात. मागीर रखवल, लुवणी, मळणी आनी वारें करुन भात घरांत पडटा म्हणसर पुराणकाराक नाकापुरो जाता.

3. पुराणशेताचे काम भोव कठीण आसता हे कशें दिसून येता  ?
जाप.  पुराण काम आकांताचे. पुरणीची जमीन तयार करपाक सेगीत म्हयनोभर वावुरचे पडटा. शेकरो सैल करप, सैल केल्लो शेकरो भरून भायर उडोवप तेचपरी रेव आनी शेकरो ओडून तडीक व्हरप आनी भायली भायर पुरणींत हाडून मारपाक बरेच कठीण आसता. पुरणीची जमीन वर्सान वर्स तयार करची पडटा. हो सगळो वावर पळयतकच पुराण शेताचे काम भोव कठीण आसता. हें पळोवन पुराणशेताचे काम भोव कठीण आसता हें कळटा.

4. पुराण शेताचें काम करताना श्रम उत्सव चलिल्ल्याचो भास केन्ना जाता  ?
जाप.  पुरणीचे काम सुरू जाता तेन्ना म्हादय न्हयेंक खरी जाग येता. न्हयेचे दोनूय तडीनी पुराणकार आपापल्या पुरणींनी काम करताना पळोवक मेळटात. आलतडेचो पुरणकार पलतडच्या पुरणकाराची खबर घेता आनी पलतडचो आलतडच्या पुरणकाराविशीं वासपूस करता. हे सगळे पुराणकार वागडांच काम करपाक लागतकच न्हंयेचें तडीर एक श्रमउत्सव चलिल्ल्याचो भास जाता.

5. पुराण शेती वेळारच रोव रोपून काडप कित्याक तगरजेचे आसता  ?
जाप.  शेकरो सैल करपाक पिकास, सैल केल्लो शेंकरो भरपाक खोरें, रेव आनी शेकरो ओडून तडीक व्हरुन रकोवपाक भिल्लमाडाच्यो पोयो, तशेंच भायली भर पुरणीत हाडून मारपाक हडग्यो तयार दवरच्यो पडटात. जशीं हेर शेताक मेळटा तशीं पुरण शेत रोवपाक तयार केल्ली जमीन खंयच्याय पुरणकाराक मेळना. ती वर्सान वर्सा तयार करची पडटा. पावसात ह्यो पुरणी हुवाराच्या उदका पोंदा बुडून गेल्यो आसतात. ह्या हुवाराच्या उदकांत पुरणीत रेव चाळचे गुणे, लाकडां, बडयो आनी कुशारें येवन पडटा. आदल्या वर्सा पुरणीक केल्यो तळ न्हयच्या हुवारान खलून वयता. अशा वेळार पुरणकाराक ती शेताखातीर तयार करचीच पडटा.

6. पुराण शेती आनी हेर शेती हातूंत फरक कितें तें सांगात  ?
जाप.  पावस सुरू जालो म्हणटकच गोंयच्या गांवगि-या वाठारांनी शेतकामती शेत रोवपाच्या वावरांत गुल्ल जाल्ले दिसतात. पावस सोंपता म्हणसर शेतात भागरांवरी कणसां धोलतात ही शेता खासा शेताखातीर आशिल्या जमनीतच रोयतात. कांय जागे आसात जय पावसा दिसानी उपाट उदकांन भरिल्ली न्हय व्हावता. तर नोव्हेबर – डिसेंबर म्हयन्यांत पावसाचो नेट कमी जातकच न्हयच्या दोनूय तडीनी पावसात व्हावन आयिल्ले फातर, रेव, चिखोल, कुसारें लाकडां, बडयांनी भरिल्ली जमीन दिसूक लागता. ही जमीन शेत रोवपाखातीर तयार करुन ते जमनीन रोयिल्ले शेत म्हळ्यार पुराणशेत.

व्याकरण

ही वाक्यां वाचुया

1. आवय सकाळीं उठली मागीर ती च्या करूंक गेली.

2. रामान पुस्तक हाडलें. तें नवें आशिल्लें.

3.  झाडार कावळो बसला. तो कांव कांव करता.

• वयर कुरू केल्ली उतरां आवय, पुस्तक आनी कावळो ह्या नामांविशी असल्या उतरांक सर्वनाम म्हणटात.

आतां ही वाक्यां वाचुया.

1. हांव पुस्तक वाचता.

2. तूं अभ्यास करता.

3. तो खेळटा.

4. आमी पासयेक गेले.

5. तुमी नितळसाण दवरुंक जाय.

6.  तीं नाचतात.

• वयर कुरू केल्ली सर्वनामां मनशांविशी आसात म्हूण ती पुरूश सर्वनामां.

 

1. तो पळय राम थंय बसला.
2. हो पळय टोमी हागां न्हिदला.

• वयर कुरू केल्ली सर्वनामां प्राणी वा वस्तू दाखोवक वापरल्यात म्हूण ताकां दर्शक वा

दाखोवपी सर्वनामां म्हणटात.

1. जो भुरगो शिकता तो पा जाता.

2. जी चली खेळटाली ती म्हजी भय़ण.

• कुरू केल्ली सर्वनामां भुरगो आनी चली हांचेकडेन संबद दाखयता म्हूण ताकां सबंदी सर्वनाम म्हणटात.
  
  1. हांव घरात नितळसाण दवरता.
  2. आमी जेवण रोकडेंच न्हिदचें न्हय.

• कुरू केल्ली सर्वनामां आपणांक लेखून आसात म्हूण तीं निज सर्वनामां.

1. कोण आयला भायर ?
2. कितें जाय तुकां ?

• कुरू केल्ली सर्वनामां प्रश्न विचारुक वापरल्यात म्हूण ती प्रस्नी सर्वनामां.

स्वाध्याय

म्हादय न्हंय गोंयची जीवन दायिनी हाचेर तुमचे विचार मांडात.

‘म्हादय – गोंयची गंगा’ ह्या विशयाचेर 20 वळी बरयात.

आलायती म्हायती

कुमेरी शेत – दोंगरांत रोयिल्लें नाचण्याचें शेत. ह्या शेताखातीर शेतकार पय़ली दोंगरावयलें रान कापता. मागीर थंय उजो घालून नाचणो रोयता.

सड्डें – पावसाच्या उदकाचेर रोयिल्लें शेत.

वांयगण – झर, तळे, व्हाळ वा न्हंयचें उदक वापरून रोयिल्लीं शेतां.